Vizyonumuz
''Bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olunmaz.''

  • DOLAR
  • EURO
  • ALTIN
  • BIST
Prof.Dr.Ali Fuat Kalyoncu
f.kalyoncu@fikir.news
Türk Subayını giydiren isim ; Coco Chanel
  • 0
  • 2124
  • 23 Temmuz 2020 Perşembe
  • +
  • -

Türk Ordusunun subay üniformaları 1930 yılında ünlü modacı Coco Chanel tarafından tasarlanmıştı

Osmanlı’da Kıyafet Devrimi

Tahta çıktığı 1808 yılında sakallı, şalvarlı ve kaftanlı klasik bir padişahtır II.Mahmud. Son altı Osmanlı padişahından ikisi onun oğlu dördü ise torunudur. Kendisini, anne gibi kabul ettiği Nakşidil Sultan yetiştirmiştir. Ne yazık ki bir çok saray kadını gibi Nakşidil Sultan’ın orijinal kimliği net bilinmemektedir. Gürcü asıllı olduğu söylendiği kadar, Fransız asıllı ve hatta Napolyon’un eşi Josephine’nin kuzeni olduğu da söylenmekte ve yazılmaktadır. Her halükarda batı kültürü ile büyümüş ve sonradan ülkemizin Cumhuriyet’e geçiş zeminini hazırlayacak bir çok yenilik ve devrime imza atmış, çok zeki ve gözü kara biridir.

Kıyafet devrimi öncesi ve sonrası 2. Mahmud : Turkey
Kıyafet devrimi öncesi ve sonrası 2. Mahmud

Her şeyden önce batı tipi kıyafeti önce kendisi giymiş, sonra da etrafına giydirmiştir. Özellikle pantolon giymesi dindar kişiler arasında Gavur Padişah diye anılmasına yol açmıştır. İstanbul’da bu kıyafetleri dikecek terziler olmadığı için Polonya’dan Yahudi terziler getirtmiş, kendisine Avrupa İmparatorlarının giydiği elbiselere benzeyen bir pantolon, ceket ve pelerin tasarlatmıştır. Bu yeni elbisesini ilk giyip de aynada kendisine bakarken, Nakşidil Sultan’ın endişe ile bu kıyafetle ulemanın karşısına çıkma diye uyardığı ancak Padişah’ın artık bir şeyleri değiştirme zamanı geldiği yönünde bir cevap verdiği rivayet edilir. Bu yönüyle Rus Çarı Büyük (Deli) Petro ile birbirlerine benzemektedirler.

II.Mahmut döneminde Yeniçeri Ocağı kaldırılmış ve yeni Üniformaları ile Ordu modernleşme yolunda ilk adımı atmıştır.
II.Mahmut döneminde Yeniçeri Ocağı kaldırılmış ve yeni Üniformaları ile Ordu modernleşme yolunda ilk adımı atmıştır.

Türkler aslında ata bindikleri ve pratik olduğu için önceden bir tür pantolona benzer kıyafet giyerlerdi. Müslüman olduktan sonra Ortadoğulu uzun entariler, şalvarlar, kaftanlar vs. giymeye başlamışlardı. Halkın ve askerlerin giyimler hep biraz farklıydı. Halkın kıyafetleri de mensup oldukları alt kültürleri ile ilgiliydi. II.Mahmut’un başlattığı bu kıyafet devrimi kısa zamanda tutar, artık Padişahtan çocuklara kadar herkes batı tipi kıyafetler giymekte ve fes takmaktadır. Orduda kullanılan üniformalar da zamanla Avrupalı askerlerin kullandığı üniformalara benzemiştir. İmaj, her dönem önemlidir. Osmanlı borçtan yıkılırken hatta moratoryum ilan ederken bile, Padişahlar yurt dışından aldıkları borçlarla İstanbul’a imaj için saraylar yaptırmaktan geri kalmamışlardır.

Kişisel imajın belirteçlerinden biri de giyimdir. Dress code denilen bu kavram, sosyal algılar ve genel kabul gören bazı normların estetikle birleşmesinden oluşur. Bu durum, amacınıza, şartlara ve olaylara göre değişebilir. Farklı toplumların ve kültürlerin farklı kıyafet yönetmeliklerine sahip olmaları normaldir.

Cumhuriyet Dönemi

İstiklal Harbi yokluklar içinde yapılan hem bir iç harp hem de eşzamanlı dış harptir. Ankara Hükümeti yeni kurulduğunda verebilen vatandaşlardan iç çamaşırı, çarık bile toplamıştır. Askerlerin üniformaları çoğunda eski ve yetersizdi. Ayaklarında türlü türlü farklı pabuçlar, çizmeler, çarıklar vardı. Ama ordu, bu haliyle İstiklal harbini muzaffer bitirmişti. Harp bitip de Cumhuriyet kurulunca, ülkede topyekûn bir imaj ve kalkınma seferberliği başlar. Binalar, fabrikalar, demiryolu inşaatları, okullar, hastaneler, yollar vs. sosyal alandaki devrimlerle beraber yeni Cumhuriyeti inşa ederler. Ordunun genel görünümü de çok önemlidir, görünüşü ile de hem halka güven vermeli, hem de düşman için caydırıcı bir tasarımı olmalıdır.

Atatürk'ün Türk Ordusunun Üniformalarını Coco Chanel'e Tasarlatması

Bu düşünce ile yola çıkan Atatürk, 1930’ların başında Paris’te ünlü bir modacı terzi olan Coco Chanel ’in ismine ulaşır ve Türk ordusunun üniforma tasarımlarını ona yaptırır. Modacı Vural Gökçaylı, Hürriyet Gazetesine 14 Ekim 2013’te verdiği demeçte; Paris’te Bibliotheque National yani Milli Kütüphane ’de Atatürk’ün Chanel’e verdiği siparişlerin belgelerini gördüğünü açıklamıştır.

Askerlerin kıyafetleri moda yarattığı için çok önemlidir. Mesela bundan birkaç yıl sonra iktidara gelecek olan Naziler de üniformalarını meşhur Alman terzi Hugo Boss’a yaptıracaklardır. İkinci Dünya savaşında İngiliz Mareşal Bernard Law Montgomery’nin kendine özgü önü kapalı ceketi hala onun ismiyle yani mont olarak kullanılmaktadır. Amerikan ve İngiliz askeri botları hala Roosevelt ve Churchill adıyla bilinir. Che’nin tankçı şapkası, kendisiyle özdeşleşmiştir. T-shirt aslında askerler için tasarlanmış bir iç giysisidir. Dolayısıyla Atatürk’ün olağanüstü bir öngörüyle yaptırdığı üniforma tasarımları 1945’e kadar hiç değişmeden ve 1980’lere kadar ufak değişikliklerle kullanılacaktır. 2010 yılında Türk Ordusunun üniforma tasarımlarını güncelleyen modacı Arzu Kaprol, aslında üniformanın tasarımını beğendiğini ve Chanel ‘in tasarımını koruduğunu belirtmiştir.

Coco Chanel

Coco Chanel
Coco Chanel

1883’te Fransa’da doğan Coco’nun asıl ismi Gabrielle Bonheur Chanel’dir. 12 yaşındayken annelerini tüberkülozdan kaybedince, babaları çocuklarını yetimhane olarak çalışan bir manastıra verir ve Amerika’ya gider. Coco, manastırda dikiş dikmeyi öğrenir ve buradan çıkınca da bir terzide çalışmaya başlar. Küçük kafelerde şarkı da söylemektedir. Burada zengin bir aileye mensup olan subay Etienne Balsan ile tanışır, birbirlerini severler. Üç yıllık beraberliklerinden bir de çocukları olur. Coco, sonra aristokrat bir İngiliz aileden gelen Captain Arthur Edward Capel ile yedi yıl birlikte olur. Bu beraberliklerinde ülkenin bütün üst sınıf ve zengin insanlarını tanır. Demek kişisel network her zaman önemlidir. Hayatına giren erkekler çok önemlidir, çünkü Coco ilişkilerinden çok etkilenen bir kadındır. Tasarladığı kadın ceketlerini çizerken, o zamanki erkek arkadaşının giysilerinden ilham almaktadır. Yaşamı boyunca benzer ceket kalıplarını kullanır.

Coco
Haute Couture

1910 yılında 27 yaşında iken çok beğenilen şapkalarını sattığı ilk dükkânını Paris’te açar. 1913 yılında Deauville’de ilk butiğini açmıştır. Birinci Dünya Savaşı sırasında eşlerini askere göndermiş, özgürlük arayışı içinde olan kadınları korselerden kurtarıp rahat ve estetik kıyafetler tasarlamaktadır. 1916’da ilk “Haute Couture” butiğini açan Chanel, artık bir yıl içinde 1917 yılında yanında 300’den fazla terzi çalıştırmaktadır. 1919’da kendi ismini verdiği, Chanel Moda Evini açar. 1920’li yılların başında Chanel’ in hayatına büyük Rus besteci Igor Stravinsky girer. Stravinsky, o dönemde tüberkülozlu eşi ve dört çocuğuyla Paris’te sürgün hayatı yaşayan bir müzisyendir. Picasso, Son Rus Çarının akrabaları ve Visconti gibi ünlü film yönetmenleri yakın çevresidir.

Chanel No. 5 kaufen » ab € 43,99

Coco 1921 yılında, günümüzde bile hala kullanılan ilk parfümü efsanevi Chanel No: 5’i yaratır. 1923 yılında Westminster Dükü Hugh Richard Arthur Grosvenor ile tanışır, birbirlerini severler ve yaklaşık on yıl beraber olurlar. 1925 yılına gelindiğinde Coco, Avrupa’daki elit kesime hitap edilen ve tasarımları herkesin beğenisi toplayan bir modacı olmuştur. İşte bu ortamda, Avrupa’yı yakından izleyen Atatürk, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin üniformalarını Coco Chanel’e tasarlatmıştır. Aynı zamanda Coco Hollywood’a MGM film şirketi ile anlaşarak gider, görevi sanatçıların kostümlerini hazırlamaktır. Greta Garbo ve Marlene Dietrich gibi zamanın yıldızları sadece Chanel marka giymektedir. Ancak orada aradığını bulamaz ve Fransa’ya geri döner.

Photos: On Coco Chanel's birthday, remembering how she reinvented ...

1939 yılında İkinci Dünya Savaşı başlayınca Chanel, moda evini kapatır. Yalnızca evinde haute couture giysiler dikerek, yani terziliğe dönerek o dönemi geçirir. Coco bu dönemde Alman diplomat, Baron Hans Günther von Dincklage ile birliktedir. Savaş bittikten sonra Coco Chanel, bu ilişkisi nedeniyle Alman casusu olmakla suçlanır. İkinci Dünya Savaşından hemen sonra 1945 yılında, herhalde gördüğü casus muamelesinden rahatsız olan Coco birkaç yıllığına İsviçre’ye taşınır. Belki de gerçekten casustur bilinmez, bu konuda kitaplar yazılmış, filmler bile yapılmıştır.

1954 yılında Paris’e geri döner ve moda evini yeniden açar. Coco Chanel’i efsane yapan en önemli neden, kimsenin yapmaya cesaret etmediği şeyleri hayata geçirmesidir. Kadınlara ilk kez takım elbise ve bol paça pantolon giydiren odur. Korseyi kadınların hayatından çıkarmıştır. Bazı tür kumaşları ilk o kullanmıştır. Matem rengi sayılan, cenaze törenlerinde giyilen siyahı, modanın vazgeçilmez renklerinden biri yapmıştır. Aristokrat İngiliz erkeklerinin giydiği tüvit kumaştan kendi adını taşıyan ve eskimeyen ceketi yaratır. Coco, bir çok aşk yaşamasına rağmen, hiçbir zaman evlenmemiştir. Time dergisince 1999 yılında açıklanan, son yüzyılın dünyada en sözü geçen 100 kişisi arasına giren tek moda tasarımcısıdır.

Coco Chanel, 10 Ocak 1971 tarihinde Paris’te muhtemel kalp krizi nedeniyle 87 yaşında hayatını kaybetmiştir.

Prof.Dr. Ali Fuat KALYONCU

Visits: 746

Lütfen Beğeninizi Paylaşarak Bize Destek Olunuz
Sosyal Medyada Paylaşın:
Etiketler:
Coco Chanel