Vizyonumuz
''Bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olunmaz.''

  • DOLAR
  • EURO
  • ALTIN
  • BIST
Prof.Dr.Ali Fuat Kalyoncu
f.kalyoncu@fikir.news
Kolağası Mustafa Kemal Bey Fransa’da Picardie Manevralarında
  • 0
  • 1580
  • 18 Ekim 2020 Pazar
  • +
  • -

 

1900’lü yılların başında Avrupa’da giderek ayrışan güç dengeleri kendini belli ediyordu. Bir tarafta Almanya ve İtalya, diğer tarafta Fransa, Rusya ve İngiltere. 1910 ilkbaharında Almanlar Rhein kıyılarında büyük bir askerî tatbikat düzenleyerek ne kadar denli güçlü olduklarını dünyaya göstermişlerdi. Bu tatbikat, Avrupa’da Almanlara karşı güç dengesi oluşturmaya çalışan Fransa’nın hiç de hoşuna gitmemişti. Hemen onlar da bir manevra hazırlığına girişirler. Bu manevra ile hem Almanlara cevap vermek hem de onlardan daha güçlü olduklarını göstermek istiyorlardı. Manevra alanı olarak Kuzey Fransa’daki Picardie bölgesi seçilmişti. Bu bölge hem Almanlara hem de İngilizlere komşuydu. Tatbikat, 17-21 Eylül 1910 tarihlerinde olup dört gün sürecektir. Fransa özellikle hava sanayiini geliştirerek, uçağın bir silah olarak kullanılmasını hedeflemişti. Yani bu tatbikatta savaş uçakları Fransız ordusunda ilk kez kullanılacak ve tanıtımı yapılacaktır.

Atatürk, ilk dünya savaşı sonrası ve İstiklal Harbi öncesi ile başlayan süreçte yani 1918 yılından vefatına kadar hiç yurt dışına ziyaret yapmamıştır. Dünyada dönemin bir çok ünlü devlet başkanı ve kralı sonradan kendisini ziyaret etmiştir. Ancak gençliğinde çeşitli görevlerle ve bir keresinde hasta olarak tedavi için yurtdışına çıkmıştır. Zaten yapmış olduğu devrimlerin bazılarını kafasında olgunlaştırmak için, Avrupa’yı görmüş olması gerekiyordu. Cumhuriyet vizyonu mutlaka bu ziyaretlerden etkilenmiştir. Picardie Manevralanı izlemek için 1910 yılında görevle Fransa’ya seyahati, Mustafa Kemal’in ilk yurtdışına çıkışıdır. Bu tatbikat sonrasında, arkadaşı Fethi Okyar ile Hollanda, Belçika ve İsviçre’yi 14 gün boyunca gezmiştir. 1913 yılında Sofya Askeri Ataşeliği ’ne atanmış ve burada bir yıl kadar kalmıştır. 1917 yılında Veliaht Vahdettin Efendi ile beraber Almanya gezisine katılmış ve en son 1918 yılında tedavi için Viyana ve Karlsbad kaplıcalarına gitmiştir.

Picardie Manevraları (Les maneuvres de Picardie)

17-21 Eylül 1910’de yani çok uzun değil 110 yıl önce Fransa’nın Picardie bölgesinde yapılan askeri bir tatbikattır. Dört yıl sonra başlayacak ilk Dünya Savaşı’nda Fransız ordusuna başkomutanlık yapacak olan Mareşal Ferdinand Foch komutasında yapılmıştır. Fransız Dışişleri Bakanlığı, askeri bir manevra düzenlendiğini ve bu manevralara Osmanlı devletinden bir generalle üç subayın gözlemci olarak davet ettiğini Paris’teki Osmanlı Büyükelçiliğine bildirir. Paris’te Büyükelçi Rifat Paşa’dır. Paşa, Askeri Ataşe Fethi (Okyar) Beye davet notasını havale eder. Fethi bey, manevralara kendisi ile birlikte arkadaşı Mustafa Kemal’in de katılmasını istiyordu. Durumu bizzat Harbiye Nazırı Mahmud Şevket Paşa’ya yazar. Alınan cevap, Üçüncü Ordu Kurmay Başkanı Ali Rıza Paşa başkanlığında Paris Askerî Ataşesi Fethi (Okyar), Binbaşı Selahaddin ve Kolağası Mustafa Kemal‘in Osmanlı devletini temsilen Picardie Manevraları’na katılacakları şeklindedir. Kolağası(önyüzbaşı), Osmanlı ordusunda yüzbaşı ile binbaşı arasındaki rütbe olup, bugün bu derece kullanılmamaktadır. Bugünkü koşullarda bunu bir tür askerler için mesleki, canlı bir eğitim toplantısı ve yeni silahların tanıtımı olarak düşünebilirsiniz. Ne var ki, Ali Rıza Paşa bu manevralara, sağlık nedenleri ile katılamayacaktır. Heyete Fethi Bey’in başkanlık etmesi kararlaştırılır. Mustafa Kemal ve Selahaddin Bey, manevralara katılmak üzere 10 Eylül 1910 günü, Orient Ekspresi ile Selanikten Paris’e hareket ederler.

Mustafa Kemal’in tatbikat esnasındaki sözleri ve yorumları Fransız Mareşal Foch ‘un dikkatini çekmiş ve protokole aykırı olarak rütbesi binbaşıdan küçük olduğu halde, kendisini düzenlediği bir yemeğe davet etmişti. Olay şöyledir; tatbikat sırasında bir Fransız general karargahta kendi birliği için plan yaparken önemli bir stratejik hata yapar. Mustafa Kemal hatayı fark eder ve Fransız generali uyarır. Fransız general hiç oralı olmaz ve kendi bildiğini okur. Sonuçta tatbikatta Fransız generalin o hamlesi yüzünden, mağlup olunur. İşte Mareşal Ferdinand Foch ‘un dikkatini çeken olay budur. Halbuki o dönemde dünyanın en önemli askeri tatbikatı sayılan Picardie Manevraları’nı izlemeye giden bu 29 yaşındaki genç subay, bu tarihten bir yıl sonra Libya’da İtalyanlara karşı çarpışacak, beş yıl sonra Çanakkale’de ve daha sonraki dönemde Anadolu’da tarihin seyrini değiştirecektir.

Bu tatbikat filme alınmış ve bir çok fotoğraf çekilmiştir. Mustafa Kemal bu gezi sırasında fesin Batılılar tarafından gülünç bulunduğunu öğrenmiştir. Bazı yazarlara göre Atatürk’ün fesi kaldırma düşüncesi burada şekillenmiştir. Yani bu tez doğruysa ‘’Şapka Devrimi”nin temellerinin burada atılmıştır denilebilir.

Sunay Akın’ın bir kitabında yazdığı bir olayı burada nakletmek isterim. Tatbikat esnasında isteyen izleyiciler de uçaklara binebiliyor. Mustafa Kemal de binmek ister ama birlikte geldiği ekip demek uçaklara pek güvenmez ki, ‘’neme lazım binme’’ diye kendisini durdurur. Gerçekten de Mustafa Kemal’in binemediği uçak, hem de kendisinin çok yakınında yere düşer ve içindekiler de hayatlarını kaybeder. Mustafa Kemal kendisine izin vermeyen arkadaşlarını hep hayırla yad edecektir. Buradaki tecrübeleri de bir yıl sonra Libya’da çok işine yarayacaktır.

 

Ben yıllar önce İsveç’e ihtisas yapmaya giderken, beni oraya gönderen hocam Prof.Dr.İzzettin Barış, ‘’düşebilirsin, önemli olan kalkarken yerden bir avuç toprak alarak kalkmandır’’ demişti. İnsan her gittiği yerden, yaşadığı her şeyden eğitim alıyor. İşte yurtdışı eğitimler, toplantı ve kongrelerde gördükleri yaşadıkları, bazen yaşamına damga vuruyor. Belki de yazılanlar doğrudur ve Atatürk’ün buradaki tecrübeleri 1925 yılında çıkarılacak şapka iktisası hakkında kanun için altyapı hazırlamıştır.

Prof.Dr. Ali Fuat KALYONCU

Visits: 272

Lütfen Beğeninizi Paylaşarak Bize Destek Olunuz
Sosyal Medyada Paylaşın: