Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, Latin Amerika korona salgınının yeni odak noktası haline geliyor. Brezilya ve Meksika’daki enfekte insan sayısı hızla artıyor ve on binlerce insan öldü. Bununla birlikte, küçük Orta Amerika ülkesi Kosta Rika farklı bir gelişme göstermekte. Pazartesi günü  sağlık yetkilileri tarafından yapılan açıklamada şimdiye kadar  1.715 kişinin enfekte oldu, şimdiye kadar virüsle bağlantılı olarak ise sadece 12 kişi öldü.

Kosta Rika’nın şimdiye kadar pandemiden nispeten iyi bir şekilde geçmesini sağlayan üç veya dört faktörden birisi,  iyi su kaynağıdır. Luis Bernardo Villalobos, “Geçtiğimiz birkaç hafta içinde, koronavirüsün engellenmesinde, işleyen bir içme suyu sisteminin ne kadar önemli olduğunu gördük” dedi. San José’deki devlet üniversitesinin tıp fakültesinin eski dekanıolan Villalobos, kapsamlı içme suyu tedarikinin ülkenin önemli bir varlığı olduğunu düşünüyor. Villalobos, “Hijyen önleyici tedbirlerin hepsi ve sonu olduğunda, içme suyu hakkı kilit bir faktördür” demekte. Temiz içme suyuna erişim Mayıs ayının sonundan bu yana anayasal bir nitelik kazanmış bulunmakta.

Kosta Rika’da, nüfusun yaklaşık yüzde 93’ü evdeki çeşmelerinden akan içme suyu kaynağını kullanırken geri kalanına ise su, tankerler tarafından taşınarak tedarik ediliyor ve bu içme suyu şebeke ağı sürekli olarak genişletiliyor. Hükümet son dört yılda buna milyonlarca avro harcamış bulunmakta. Latin Amerika’da bu, kuraldan çok  istisnadır. Latin Amerika’da sadece Şili ve Kosta Rika’nın kapsamlı bir içme suyu sistemi bulunmakta.

Su temini ve sanitasyonun bir kamu hizmeti olduğu Kosta Rika’nın aksine, Şili özel sektör yapılanmasına güveniyor. Villalobos’a göre bu sistem Kosta Rika’dan daha pahalı. “1961’de kurulan Su ve Atıksu Enstitüsü (AyA) burada sorumlu. Ayrıca su kalitesini de kontrol eder, böylece doğrudan musluktan içebilirsiniz ”diye açıklamakta doktor.

Komşu ülkeler için rol modeli

Bogotá, Lima veya Mexico City gibi şehirlerde ise durum  böyle değil ve bu yüzden 5 milyondan fazla nüfusu olan küçük Orta Amerika ülkesi Kosta Rika örneği, bölgesel bir sansasyon yaratmaktar. El Salvador’da, kilisenin egemen olduğu su forumu hükümete Kosta Rika örneğini izlemesi ve aynı zamanda insanların içme suyuna erişim hakkını uygulamaya çağırdı. San Salvador’daki hükümet ise bundan çok uzak. 6,7 milyon nüfusun en az yüzde 10’unun içme suyuna güvenli erişimi yok, ancak Birleşmiş Milletler Temmuz 2010’da sembolik karakterli bir adım olarak su hakkını bir insanlık hakkı olarak ilan edilmiştir.

Ancak gerçekte, Kolombiya Anayasa Mahkemesi’nin yakın zamanda eleştirdiği gibi, BM ce atılan bu adımın Latin Amerika’da çok az etkisi oldu. Anayasa Mahkemesi Hâkimleri, Kolombiya’nın 1991 tarihli ilerici anayasasının, 366. maddesinde içme suyuna erişimi garanti ettiğini, ancak gerçekte olanın ise tatmin edici olmadığını iddia etmekteler. Resmi bilgilere göre, nüfusun yüzde 97,4’ü suya erişebiliyor, ancak 1.102 belediyenin sadece yarısında musluk suyu güvenli. Buna ek olarak, sadece Riohacha ve Santa Marta çevresindeki kurak  kıyı bölgelerinde bütün gün değil, musluktan sadece bir kaç saat akmakta.

Bu durum birçok Latin Amerika ülkesinde tipik olanı açıklamakta. Bu, Dünya Dostları gibi uluslararası sivil toplum örgütleri tarafından değil, El Salvador gibi yerel su ittifakları tarafından da eleştirilmekte.

BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (Unesco), Nisan ayı ortalarında korona salgını bağlamında tatmin edici olmayan bu duruma dikkat çekti. Kosta Rika’daki anayasa değişikliğinin parlamentodaki ilk sunumu yapıldı. Sağlık uzmanı Villalobos için bu Anayasal değişiklik tam olarak doğru zamanda geldi: “Salgın hastalığın ortasında parlamentonuz bütüncül bir sağlık yaklaşımına örnek oldu. Su hakkı kilit bir unsurdur ”demekte doktor.

Hits: 25